Udruženje potomaka

U sredu, 12. novembra 2014. godine Udruženje potomaka 1912 – 1918. obeležava 96. godišnjicu oslobođenja Kovina u 1. svetskom ratu, kada će kraj spomen obeležja ratnicima svih vojski, stradali na području kovina, biti položeni vence i cveće.

Istovremeno, ovim činom obeležićemo 100. godišnjicu od početka Velikog rata čiji program je obuhvatao:
parastos na kovinskom groblјu u 11.00 časova – pa učenici viših razreda išli su i prisustvovali parastosu i poneli su bukete cveća i položili na grobove. Pratilac je bila profesor istorije, pa smo svi zajedno da krenemo autobusom i posle parastosa se vratili autobusom ispred škole.
Svečana akademija je bila uveče u Centru za kulturu u 19. 00 časova, a u programu obeležavanja učestvovali su naši učenici – mali i veliki hor i podmladak tamburaškog orkestra.

INFORMACIJA
o nastanku Vojničkog groblјa i podizanju spomenika
borcima u Prvom svetskom ratu
koji su sahranjeni na kovinskom groblјu 1915. godine

Prvi svetski ili Veliki rat, kako se još naziva ovaj sukob, je za četiri godine svog trajanja (1914-1918.) odneo oko 37 miliona žrtva širom sveta od čega oko 15 miliona mrtvih i preko 22 miliona ranjenih. Ovim ratom, do tada nezabeleženih razmera, bila je obuhvaćena i Srbija koja je cenu svog učešća „platila“ gubitkom trećine svoje tadašnje populacije ili čak 60% ukupnog muškog lјudstva, ali i velikim materijalnim razaranjima. Upravo je 1915. godina odnela najveći broj žrtava u borbi za opstanak srpskog naroda i države Srbije u toku Velikog rata.

Nastanku Vojničkog groblјa u Kovinu prethodila je velika bitka za Smederevo između austrougarskih i nemačkih , sa jedne, i srpskih vojnika, sa druge strane. Uz velike obostrane gubitke, Smederevo je zauzeto od strane okupacionih snaga, dok je srpska vojska bila prinuđena na povlačenje prema Mladenovcu i dalјe ka Kosovu. Svi ranjenici i zaroblјenici iz ove bitke prebačeni su u Kovin i smešteni u improvizovanu bolnicu, nekadašnju kasarnu, koja je kasnije prilagođena i pretvorena u današnju Neuropsihijatrijsku bolnicu. Svi preminuli borci obe zaraćene strane sahranjeni su na posebnoj lokaciji gradskog groblјa u Kovinu. Ovo Vojničko groblјe prostire se na površini od 50ari na kojoj je podignuto 60 nadgrobnih ploča. Na humkama posvećenim austrougarskim borcima ispisana su njihova imena, dok se na onima koji su posvećeni palim srpskim ratnicima nalazi samo broj stradalih. Prema prikuplјenim podacima na pomenutoj lokaciji kovinskog groblјa sahranjeno je 195 nemačkih i austrougarskih vojnika i 305 srpskih boraca. Vreme i nedovolјna briga učinili su da se sa 8 nadgrobnih ploča ne može ustanoviti koliko je lјudi pod njima sahranjeno i koje su nacionalne pripadnosti. Ipak, iako svojevrstan kulturno-istorijski spomenik, ovo groblјe bilo je zanemareno gotovo 60 godina. Udruženje potomaka ratnika je, uz pomoć organa lokalne samouprave i „Kovinskog komunalca“, u značajnoj meri, tamo gde je to bilo moguće, izvršilo obnovu nadgrobnih ploča i uredilo čitavu površinu da i izgledom odgovara kulturno-istorijskom značaju koji one imaju.

Sa praktične strane , sa uređenjem Vojničkog groblјa počelo se tek 2003. godine. Tačnije, Udruženje potomaka ratnika je 2005. godine pokrenulo inicijativu da se podigne zajednički spomenik svim borcima koji su sahranjeni na kovinskom groblјu bez obzira kojoj su vojsci, državi i naciji pripadali. Zahvalјujući velikim naporima Udruženja, ali i pomoći sa raznih strana, spomenik MIRA I RAZUMEVANјA, kako je nazvan, napravlјen je od granita i svečano je otkriven 12. novembra 2009. godine na dan oslobođenja Kovina u Prvom svetskom ratu. Najveći donatori bili su Pokrajinski sekretarijat za kulturu i Opština Kovin, dok su svojim sredstvima pomogli i Opštine Pančevo i Vršac, Udrženje potomaka ratnika 1912-1918. iz Kovina, Udruženje ratnih dobrovolјaca Beograd, Udruženje „Arčibald Rajs“ sa Čukarice, Savez udruženja iz Beograda, Udruženja potomaka ratnika 1912-1918. iz Smedereva, 31 pravno i 58 fizičkih lica. Spomenik je svečano otkrio tadašnji pokrajinski Sekretar za kulturu, Milorad Đurić, inače Vrščanin. Prisutni su bili i predstavnici stranih ambasada, udruženja potomaka ratnika iz gradova širom Srbije, mesnih zajednica, političkih stranaka, preko 200 učenika osnovnih i srednjih škola iz kovinske opštine kao i veliki broj građana, koji su položili vence u znak sećanja na stradale borce. Idejno rešenje spomenika izradio je akademski umetnik Ljubiša Mančić iz Beograda. Na spomen-obeležju su predstavlјena dva simbola – srpska šajkača i austrougarski šlem koji su propraćeni tekstom „Ovde počivaju sjedinjeni u smrti srpski, nemački i austrougarski ratnici pali u borbama za Smederevo i okolinu 1915. godine“.

Kovinsko udruženje potomaka ratnika uputilo je niz predloga lokalnoj samoupravi kako bi se očuvale humke i unapredila sama manifestacija obeležavanja Dana oslobođenja Kovina. Predlog Udruženja sadrži:

• Zaštitu nadgrobnih ploča od propadanja
• Redovno održavanje travnate površine
• Postavlјanje ivičnjaka na spomeničkom prostoru

Održavanje kontakata i angažovanje ambasada koje su prisustvovale otkrivanju spomeika u pravcu njegovog održavanja i održavanja samog Vojničkog groblјa.

Pomenute sugestije je prihvatio prethodni predsednik opštine Kovin Slavko Branković, dok je sadašnja predsednika Dr Gordana Zorić dodatno dala svoju podršku između ostalog formirajući i poseban odbor zadužen za organizaciju Dana oslobođenja Kovina u Prvom svetskom ratu.

Pored nesumnjivog kulturno-istorijskog, Vojničko groblјe i podignuti spomenik borcima u Prvom svetskom ratu, imaju, čini se i važniji, širi značaj koji prevazilazi granice naše Opštine, pa i države. Oni šalјu poruku mira i uzajamnog poštovanja i uvažavanja žrtava svih strana, stalno nas podsećajući da je „rat najveća lјudska nesreća“, kako je i zabeleženo na samom spomeniku. Takođe, redovnom brigom i održavanjem prostora na kome se oni nalaze, svakodnevno odajemo poštu i iskazujemo poštovanje onima koji su svoje živote dali kao vojnici svojih država. Konačno, zajedničkim sahranjivanjem i podizanjem zajedničkog spomenika svim žrtvama pokazan je jedan visok stepen tolerancije i razumevanja savremenih nastojanja da se žrtve ne dele po nacionalnoj, verskoj ili nekoj drugoj pripadnosti i da se prema njima postupa sa punim uvažavanjem i poštovanjem onoga što su one učinile u želјi da narednim generacijama obezbede i ostave bolјi svet ili barem, bezbrižniju i bolјu budućnost.

{morfeo 254}